LOKAAL: Astrid De Bruycker eert ‘Helden van het Verzet in het Miljoenenkwartier’

Belangrijke lessen

Het project past helemaal bij wat de Stad Gent al vele jaren doet op belangrijke verjaardagen in onze geschiedenis, namelijk: eer betonen aan de onverschrokken idealisten die streden voor onze vrijheid.

“Ze waren gemeenteraadslid, docent, pastoor, huisvrouw - geen superhelden met buitenaardse krachten, maar gewone mensen die buitengewone dingen deden, in tijden dat dat allesbehalve evident was. Ze verborgen joodse mensen, werkten aan sluikpers of sabotage-acties, of namen zelfs letterlijk de wapens op. Tegelijk doen we aan herinneringseducatie. Op een moment dat er opnieuw een oorlog woedt ín Europa; dat de roep om autoritair leiderschap weer steeds luider klinkt; dat extremisten en anti-parlementairen in landen rondom ons de democratie stap voor stap van binnenuit willen afbreken – net dán, leert de geschiedenis ons wijze lessen.”

 

Hieronder vind je de volledige toespraak.

Op de facebookpagina ‘Helden van het Verzet in het Miljoenenkwartier’ vind je een schat aan informatie

 

Beste mensen, goeiemorgen allemaal. Welkom op dit bijzondere moment. Het is vandaag precies 80 jaar geleden dat onze stad werd bevrijd van de Duitse bezetting. Het zou, helaas, nog bijna een jaar duren voor de wapens overál zwegen, met als triest slotakkoord de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.

We staan hier inderdaad op een hele bijzondere plek, net voor de ‘Villa Piette’. Een Duitse afvaardiging werd op 5 september ’44 onder begeleiding van lokale verzetsstrijders naar de villa van Jules Piette gebracht, om er te onderhandelen met het Britse vijfde Verkenningseskadron. Ze spraken er af dat het Britse leger pas op 6 september om één uur ‘s middags naar het centrum van Gent zou doorstoten. De Duitsers zouden zich ondertussen terugtrekken achter de Nieuwe Vaart om beschietingen te vermijden en zo de Gentenaars te sparen van verder onheil – ook al zouden er, helaas, in de dagen daarna nog tientallen slachtoffers vallen na bombardementen.

Hoe dan ook: deze Villa Piette heeft een belangrijke rol gespeeld in de Bevrijding van Gent. Het is een positieve plek, en dus de antipode van ‘Villa Hubain’, hier tegenover, die tijdens de oorlog ingenomen werd door de gevreesde Gestapo, de ‘Geheime Staatspolizei’. Die moest alle ‘staatsvijanden’ (zeg maar: iedereen die niét dacht zoals de nazi’s) opsporen en vervolgen. De nazi’s teerden op een sinister systeem van wantrouwen, verklikking en terreur. In de kelders werden mensen gefolterd en zelfs geëxecuteerd. Verzetsmensen, vooral.

Het is die zwarte bladzijde in onze geschiedenis, hier in deze buurt geschreven, die de aanleiding was voor bewoonster Liesbet De Weder om een prachtig project op te starten. Een project dat helemaal past bij wat de Stad Gent al vele jaren doet, op belangrijke verjaardagen in onze geschiedenis, namelijk: eer betonen aan de onverschrokken idealisten die streden voor onze vrijheid. Ze waren gemeenteraadslid, docent, pastoor, huisvrouw - geen superhelden met buitenaardse krachten, maar gewone mensen, die buitengewone dingen deden, in tijden dat dat allesbehalve evident was. Ze ver verborgen joodse mensen, werkten aan sluikpers of sabotage-acties, of namen zelfs letterlijk de wapens op.

Christophe Busch, gewezen directeur van het museum Kazerne Dossin, noemt hen ‘morele rebellen’, in zijn recente boek ‘De duivel in elk van ons’. Het zijn ook dié mensen die, achter de linies, van de landing in Normandië in juni ’44 een succes hebben gemaakt. Drie maanden later werd onze stad al bevrijd.

Tegelijk doen we aan herinneringseducatie. Op een moment dat er opnieuw een oorlog woedt ín Europa; dat de roep om autoritair leiderschap weer steeds luider klinkt; dat extremisten en anti-parlementairen in landen rondom ons de democratie stap voor stap van binnenuit willen afbreken – net dán, leert de geschiedenis ons wijze lessen.

*****

Beste mensen, ik ben als schepen ook bevoegd voor ‘participatie’. Het doet mij dan ook bijzonder veel plezier dat we dit schone project mee mogelijk hebben gemaakt met de centen uit ons Wijkbudget. Voor de mensen die dat niet kennen: het idee daarachter is simpel; het ook doén, als stadsbestuur, is toch vrij gedurfd (al zeg ik het zelf). Begin 2019, toen we als bestuur net gestart waren, hebben we gezegd: ‘we gaan dik 6 miljoen euro uit ons stadsbudget, bij wijze van spreken, ‘teruggeven’ aan de Gentenaars. We gaan hen zelf laten nadenken over hoe ze hun wijk beter kunnen maken. Die ideeën kunnen ze dan indienen om daar centen voor te krijgen. En de keuze van wélke ideeën effectief geld krijgen, die mogen de bewoners óók mee maken.’

In de tweede ronde werd in elke wijk de selectie van projecten zelfs volledig gemaakt door een geloot wijkpanel van buurtbewoners. En dat heeft dus geweldig goed gewerkt. We kregen in de 25 wijken niet minder dan 924 ideeën. Uiteindelijk zijn er 149 projecten opgestart. Dat komt bijvoorbeeld doordat verschillende ideeën zijn samengevoegd tot één nieuw, groter project. Want samen sta je altijd sterker, natuurlijk.

Veel projecten lopen al, ook uit de tweede ronde. Er ‘bougeert’ dus van alles, overal in onze wijken. Ik heb ondertussen veel schoonheid gezien, in het engagement van duizenden Gentenaars. In hoe die graag dingen mét elkaar, maar vooral vóór elkaar doen. Het is duidelijk dat, als je de Gentenaars letterlijk ruimte en vertrouwen geeft om zélf hun wijk en onze stad beter te maken, daar geweldig schone dingen uit komen.

Er was een beetje kritiek, in ’t begin, bij sommigen. Die zeiden dan: ‘Goh, dat Wijkbudget, daar komen toch alleen maar leuke dingetjes uit, luxe-projectjes voor the happy few, zonder veel maatschappelijke relevantie’. Een project zoals dit bewijst het tegendeel. En zo zijn er nog. Ik denk bijvoorbeeld aan een project zoals ‘Brugse Poort Vochtvrij’, opgezet om mensen te helpen om hun huizen vochtvrij te maken, mét centen uit het Wijkbudget. En zo zijn er nóg veel projecten, die absoluut leuk zijn, maar dus ook veel meer dan dat alléén.

*****

Dít project combineert een infobord voor en over de ‘Helden van het verzet in het Miljoenenkwartier’, met een brochure, een wandelroute, een podcast én een prachtige muurschildering van de Gentse kunstenares Alice Martha in de Reigerstraat, hier een beetje verderop. Gaat dat zien, wandel in de voetsporen van onze verzetshelden, luister naar de verhalen, en kijk zeker ook eens op de facebookpagina ‘Helden van het Verzet in het Miljoenenkwartier’, want ook daar vind je een schat aan informatie.

Vanmiddag, om drie uur, onthullen we ook nog een gedenkplaat aan het Stadskantoor aan de Zuid, ter ere van personeelsleden die tijdens beide wereldoorlogen zijn gesneuveld in de strijd tegen de bezetter.

Om vier uur is er de traditionele herdenking bij het Oorlogsmonument op het Achtmeiplein.

Vanaf half zeven, is er tot slot nog een heus ‘bevrijdingsfeest’, in Ons Huis op de Vrijdagmarkt, geheel in de stijl (en met de muziek) van toen.

*****

Beste mensen, ik sprak over ons Wijkbudget, en hoe wij dit hele project mee mogelijk hebben gemaakt. Maar het schone is natuurlijk, dat het initiatief niét van de Stad Gent zelf komt, wél van geëngageerde Gentenaars met het hart op de juiste plaats. Bedankt daarvoor, aan de mensen van de ‘Werkgroep Helden van het Verzet in het Miljoenenkwartier’: Marc Bontemps, Alexander Castelein, Jean‑Luc Denys, An De Pauw, Jeroen Devriendt, Liesbet De Weder, Luc Impens en Alec Vuijlsteke. Wat jullie hebben gedaan, siert jullie. Het zal mij een genoegen zijn om straks samen met jullie het infobord te onthullen.

Ga naar Vooruit Gent