Antwerpen

Antwerpen is een fantastische stad. Geen anonieme grootstad, maar een zorgzame stad op mensenmaat. Een stad waar je deel kan uitmaken van een gemeenschap, waar je kansen kan krijgen en grijpen, waar je dromen kan waarmaken. Van een goeie gezondheid en een betaalbaar dak boven je hoofd tot een leuke school waar je veilig naartoe kan fietsen en een job die je toelaat om vooruit te gaan. Antwerpen is dé plek om een goed leven op te bouwen.

Er is de voorbije jaren veel gebeurd in ’t stad. Veel gepland, veel gebouwd en verbouwd. Maar niet overal en zeker niet voor iedereen. Antwerpen heeft een trendbreuk nodig. Wat goed was voor de projectontwikkelaars moest ook maar goed zijn voor de stad. We keren dat radicaal om. De stad neemt het stuur in handen. De noden en de wensen van de Antwerpenaars komen op de eerste plaats. Een peperdure kaaitunnel die auto’s naar het hart van de stad zuigt of een monument als de Boerentoren dat ten prooi valt aan spektakelarchitectuur, daar wordt niemand in Antwerpen beter van. Maar dat weet je alleen als je naar de Antwerpenaars luistert.

Actiegroepen, kunstenaars, stadsdichters: wie met de beste bedoelingen mee wilde bouwen aan het Antwerpen van morgen, botste te vaak op een muur van wantrouwen. Het is hoog tijd om de Antwerpenaars opnieuw te vertrouwen. Om hun ideeën niet af te schieten, maar op te pikken. Zoals we de voorbije 6 jaar hebben gedaan met het middenveld in ons sociaal beleid. ’t Schoon Verdiep mag geen ivoren toren zijn.

’t Stad moet dichter bij haar inwoners staan. De districtshuizen en politiekantoren worden opnieuw open huizen, waar je met of zonder afspraak terecht kan. De politie is zichtbaar en aanspreekbaar aanwezig in de buurten, de wijkteams en de wijkagenten worden opnieuw de ogen en de oren van de wijk. Er komen meer straatvegers bij, die schouder aan schouder met de straatvrijwilligers de vuile straten en pleinen te lijf gaan.

Dit programma staat niet in steen gebeiteld. Antwerpen is een levendige, bruisende stad die voortdurend in beweging is. We willen die stad van de toekomst samen met de Antwerpenaars vormgeven, op maat van hun noden en dromen. Dit is een uitgestoken hand om de krachten te bundelen.

De komende vijftien jaar zal de stad groeien met nog eens 50.000 nieuwe Antwerpenaars. Vandaag vinden de huidige inwoners van de stad al met moeite een betaalbaar dak boven hun hoofd. Nieuwe, betaalbare, kwaliteitsvolle woningen worden dus een gigantische uitdaging.

Daarom moet elk nieuw woonproject minstens 20 procent sociale woningen garanderen. Nog eens 20 procent moet uit betaalbare woningen bestaan, waarvan de koopprijs of de huurprijs onder de marktprijs ligt.
We moeten bestaande bouwblokken durven optoppen om nieuwe woonruimte te creëren én open ruimte te beschermen. Hoogbouw kan op sommige plekken in de stad, maar mastodonten zoals er eentje in de Pelikaanstraat gepland stond passen niet in dichtbevolkte buurten. In veel straten en buurten in de 20ste eeuwse gordel van de stad kunnen we wel gerust een paar verdiepingen hoger bouwen, zonder de leefbaarheid of het uitzicht aan te tasten.

De ruimte in de stad is te schaars en te waardevol om zomaar te verkopen aan de hoogstbiedende projectontwikkelaar. Antwerpen verkoopt geen publiek vastgoed meer zonder heldere voorwaarden op te leggen. Een project als de Oudaan, waar na de verkoop 8 jaar (!) geleden niéts meer mee gebeurde, is niet voor herhaling vatbaar. Voortaan bepaalt de stad waar Antwerpen nood aan heeft, en dan kunnen de projectontwikkelaars binnen die visie plannen maken en een bod doen. Niét omgekeerd.

De stad van de toekomst zal hoe dan ook blauwer en groener zijn. Blauwer, met een prominente plaats voor water, van wadi’s om regenwater op te vangen tot fonteinen om verkoeling in te zoeken. Groener, met élke woning in élk Antwerps district die voldoet aan de 3-30-300-regel. Vanuit het raam zicht op minstens 3 bomen, op wijkniveau minstens 30 procent bladerdek, binnen de 300 meter een park of een volwaardige groene (adem)ruimte.

3-30-300, dat wordt een gezamenlijke inspanning van de stad en de Antwerpenaars. In steden als Milaan lijkt het alsof het aan elke voorgevel en op elk balkon wemelt van de planten en de bloemen. Als de stad een groen tandje bijsteekt, inspireren we de Antwerpenaars om daar nog een schepje bovenop te doen, bijvoorbeeld via samentuinen.

Het is een rode draad in onze plannen: buurtbewoners nauwer betrekken bij de stad van de toekomst. Ze zijn partners, geen tegenstanders. Zij weten als geen ander wat hun buurt nodig heeft. Wat met het Toekomstverbond voor Oosterweel op grote schaal is gelukt, moet zeker lukken bij tal van nieuwe projecten op kleinere schaal.

Antwerpen is de economische motor en de meest innovatieve en ondernemende stad van Vlaanderen. We mogen trots zijn op onze haven, de tweede grootste van Europa en een van de belangrijkste chemische clusters van de wereld. De transitie naar groene, hernieuwbare energie is geen bedreiging voor de haven, maar een kans om nieuwe miljardeninvesteringen en nieuwe industriële ontwikkelingen naar Antwerpen te halen.

Bedrijven kunnen in Antwerpen rekenen op hardwerkend, goed opgeleid talent. Onze dokwerkers zijn bijvoorbeeld zonder twijfel de beste ter wereld, die we terecht goed beschermen en betalen. We waken erover dat iedereen die in Antwerpen werkt, dat doet aan fatsoenlijke voorwaarden. Bedrijven en ondernemingen die mee investeren in onze stad en nieuwe jobs creëren, vinden in ons een partner.

Als we de Antwerpse economie en de haven willen wapenen voor de toekomst, dan moeten we ervoor zorgen dat de talentenpool niet opdroogt. In de zomer van 2024 stonden 60.000 vacatures open in Antwerpen (en dan tellen we de tienduizenden uitzendjobs nog niet eens mee), terwijl de stad op hetzelfde 32.000 werkzoekenden telde. Die kloof tussen vraag en aanbod moeten we op het niveau van de stad overbruggen. Als grootste stad van Vlaanderen en als havenstad vraagt de Antwerpse context om een specifieke aanpak.

De sleutel ligt bij het onderwijs. 10.000 Antwerpse werkzoekenden hebben geen hoger diploma, nog eens 15.000 anderen zelfs geen diploma secundair onderwijs. Een aanzienlijk deel van de jonge schoolverlaters is niet eens ingeschreven als werkzoekende en valt volledig buiten de mazen van het net (en de statistieken). Taalkennis en geletterdheid zijn de grootste obstakels op weg naar een diploma. Die moeten we dus zo vroeg mogelijk versterken om geen talent verloren te laten gaan.

Dan moeten er natuurlijk wel genoeg leerkrachten voor de klas staan. Leerkrachten kunnen halve mirakels verrichten, we hebben er allemaal gehad die we eeuwig dankbaar blijven voor de inspiratie en het (zelf)vertrouwen dat ze ons gaven. Maar vandaag worstelen zowat alle Antwerpse scholen met het aanhoudende lerarentekort. Dat blijft verder ontsporen, met de generatie van morgen die de rekening mag betalen. Hoog tijd dat de stad daar mee haar schouders onder zet. Samen met de scholen, de hogescholen en de universiteiten maken we Antwerpenaars warm om leerkracht te worden. De schoonste job ter wereld.

Als we de openstaande vacatures willen invullen, en de economische koppositie van Antwerpen willen behouden, dan komen we er niet met de werkzoekenden. Dan moeten we iedereen die kan werken, aan het werk krijgen. In te veel Antwerpse gezinnen zijn de moeders niet aan de slag. Dat legt een hypotheek onder hun eigen kansen en die van hun kinderen. We leiden hen op en zorgen voor de ondersteuning die ze nodig hebben om een job te vinden (zoals flexibele kinderopvang).

De kinderarmoede in Antwerpen daalde de voorbije jaren sterker dan het Vlaamse gemiddelde. Elk kind dat opgroeit in armoede blijft er één te veel, maar de afname toont wel dat je als zorgende stad een grote sociale impact kan hebben. Met de Klimpremie en de Septemberpremie beschermen we de meest kwetsbare Antwerpse gezinnen. Dat zullen we blijven doen.

Van de crèche tot het rusthuis: we zorgen voor elke Antwerpenaar. Het Zorgbedrijf blijft in handen van de stad. Als een stad één kerntaak heeft, dan is het wel publieke zorg. Goede zorg is ook betaalbare zorg. Daarom voeren we een maximumfactuur in voor het woonzorgcentrum: bewoners betalen nooit meer dan ze kunnen betalen. Je financiële situatie mag nooit een rem zijn op de zorg die je krijgt.

Sociale rechten kennen we automatisch toe. Zeker de meest kwetsbare Antwerpenaars verdwalen in de complexe regels of de wirwar aan stadsdiensten. Zo lopen de mensen die ze het meest nodig hebben nog vaak sociale rechten mis.

Een zorgzame stad is ook een stad die dicht bij haar inwoners staat. De digitalisering van de stedelijke dienstverlening moet hand in hand gaan met de toegankelijkheid en de aanspreekbaarheid. Digitale tools en administratieve vereenvoudiging moeten de medewerkers van de stad net tijd en ruimte geven om de Antwerpenaars nog beter te helpen. Ze zijn daar zelf ook vragende partij voor. Districtshuizen, politiekantoren, digipunten … moeten open huizen zijn waar je ook zonder afspraak kan binnenstappen.

In Antwerpen leven en wonen 172 verschillende nationaliteiten. Nieuwkomers hebben dezelfde verantwoordelijkheden, maar verdienen ook dezelfde kansen als geboren en getogen sinjoren. Antwerpenaars zijn Antwerpenaars. Daarom hebben we praktijktesten ingevoerd om discriminatie op de huur- en arbeidsmarkt tegen te gaan. Bij de stad en in het onderwijs zit neutraliteit in wat je doet, niet in wat je draagt. We heffen dan ook het verbod op religieuze symbolen op. Dat heeft in het verleden te veel Antwerpenaars kansen ontnomen.

Ouders die doodsangsten uitstaan elke keer hun kind met de fiets op pad gaat in de stad, dat kan echt niet de bedoeling zijn. We geven voorrang aan de bewoners. Daarom maken van élke straat binnen de Leien en in het centrum van de districten, een fietsstraat, een leefstraat of een woonerf. Auto’s – of ze nu rijden of stilstaan – nemen veel plaats in. De ruimte in de stad is beperkt, we moeten keuzes durven maken. In woonbuurten, het grootste deel van Antwerpen dus, kiezen we daarom ondubbelzinnig voor leefbaarheid en verkeersveiligheid. Voor de voetgangers, fietsers en het openbaar vervoer.

Daarom schrappen we ook de geplande autotunnel onder de Scheldekaaien. Moderne Europese steden bannen de auto uit het hart van de stad, de Kaaitunnel zou net auto’s aantrekken. Antwerpen heeft echt geen nood aan een mobiliteitsproject van de vorige eeuw.

We investeren geen 128 miljoen euro in een overbodige autotunnel terwijl de Antwerpse metrostations volop aftakelen. De vuile stations met hun eeuwig defecte roltrappen staan symbool voor de belabberde staat van het openbaar vervoer in de stad.
Er is een grote inhaaloperatie nodig, met nieuwe tramverlengingen, comfortabele trams en bussen, en frequente en betrouwbare verbindingen. In steden als Parijs, Rotterdam of zelfs Brussel is het openbaar vervoer voor inwoners, pendelaars en toeristen vervoersmiddel nummer één. Dat moet in Antwerpen ook zo zijn.

65-plussers zonder auto kunnen rekenen op een gratis abonnement van De Lijn, jongeren tussen 12 en 20 jaar op een gratis Velo-abonnement. Het succesvolle systeem van deelfietsen breiden we verder uit, een pak sneller dan dat vandaag gebeurt. Fietsen in Antwerpen dreigen het slachtoffer van hun eigen succes te worden, met fietsfiles als nieuw fenomeen. Waar het nodig is, leggen we nieuwe, veilige fietspaden aan en maken we bestaande fietspaden breder en zichtbaarder.

Antwerpen is een klimaatpionier. Geen enkele Belgische stad doet meer. Linkeroever moet als eerste stadsdeel al in 2030 klimaatneutraal zijn, 20 jaar vroeger dan Europa ambieert. De hele stad volgt tegen 2050. Met warmtenetten, collectieve renovaties van woonblokken en zonneparken maken we de stad klimaatneutraal én halen we de energiefacturen van de Antwerpenaars naar beneden.

Groene en blauwe straten en buurten zorgen niet alleen voor ademruimte, maar wapenen de bewoners ook tegen de klimaatverandering. Geen goedkopere en efficiëntere bescherming dan een boom. Bomen nemen CO2 op, zuiveren de lucht en zorgen voor schaduw.

Een leefbare stad is ook een propere stad. De realiteit is dat Antwerpen vandaag een vuile stad is. Parken, pleintjes en straten zijn te vaak verzamelplekken voor zwerfvuil en sluikstort. Daarom zetten we veel meer straatvegers in. We stampen tewerkstellingsprojecten uit de grond, ook in de sociale economie, om de capaciteit van de veegploegen fors op te trekken. Zo slaan we twee vliegen in één klap. We helpen werkzoekenden aan werk en we maken de stad properder. Duizenden straatvrijwilligers houden hun buurt proper, we geven hun onmisbare inspanningen de steun en de waardering die ze verdienen.

Een bruisende, levendige stad staat of valt met plekken waar de inwoners elkaar ontmoeten. Een zitbank of een fontein op een pleintje kan al wonderen doen. Zo creëren we overal in de stad kleine en grote ontmoetingsplekken waar de Antwerpenaars samenkomen, elkaar leren kennen, ideeën delen, plannen maken. We bouwen verder op de boost die het jeugdwerk de voorbije jaren kreeg.

Eén op vier Antwerpenaars is jonger dan 17. Die jongeren hebben nood aan fysieke en mentale ruimte in de stad. Ruimte om te sporten, te creëren of gewoon rond te hangen. Maar dus ook de ruimte om hun talenten te ontdekken en zichzelf te zijn. De stad zorgt voor coaching en begeleiding in die zoektocht. Antwerpen kent een sterk professioneel jeugdwerk. Dit versterken we in de toekomst.

Sport geeft niet alleen de fysieke en mentale gezondheid een boost, ze brengt de Antwerpenaars ook samen. Ze moeten sportinfrastructuur in hun eigen wijk vinden. Die is er vandaag nog niet genoeg. We bouwen 15 nieuwe sporthallen. De Antwerpse zwembaden barsten vandaag uit hun voegen, daarom komen er drie nieuwe zwembaden bij en onderzoeken we de mogelijkheden om het zwemmen in open water uit te breiden.

Antwerpen is een cultuurstad. We koesteren onze cultuurtempels. Het Theaterplein blijft het Theaterplein. De Stadsschouwburg is een iconisch gebouw op een iconische plek. Daar past alleen een ambitieus en origineel concept om het gebouw een tweede leven te geven. Het moet een uniek kunst- en cultuurcentrum voor kinderen en jongeren worden.

Cultuur en kunst mogen zich niet beperken tot cultuurhuizen en musea. De hele stad moet één grote speeltuin worden voor kunstenaars en artiesten. We herstellen hun vrijheid en autonomie. Zo brengen we de stadsdichters terug. Kunstenaars houden het beleid een spiegel voor, dat is al eeuwen zo. Creatief talent moet in expo’s, ateliers, studio’s, repetitiezalen én de openbare ruimte de kans krijgen om zich uit te leven, om te experimenteren en, ja, om af en toe tegen de schenen te schoppen.

Jonge en oude Antwerpenaars, geboren Antwerpenaars en ingeweken Antwerpenaars, hun plannen en hun dromen verschillen niet zo veel van elkaar. Van de Seefhoek tot Nieuw-Zuid, van Zandvliet tot Wilrijk, van Hoboken tot Deurne: Antwerpen moet een stad zijn waar iedereen kansen krijgt, waar iedereen vooruit kan gaan en kan groeien, waar iedereen kan genieten van ’t schoon leven.