LOKAAL: Rudy Coddens eert slachtoffers van beide Wereldoorlogen: ‘Geweld is nooit de oplossing’

Goedemorgen iedereen.

In Gent hechten we veel belang aan herdenkingen. Herdenkingen van het einde van de Eerste en van de Tweede Wereldoorlog en het Naziregime. Van de bevrijding van de concentratiekampen, op 8 mei. Van de gefusilleerden in Oostakker en vandaag hier van de slachtoffers in Drongen… Op 1 november gedenken we ál onze dode dierbaren, met een plechtigheid op de Westerbegraafplaats - met ook dáár bijzondere aandacht voor zij die tijdens de twee Wereldoorlogen zijn gesneuveld.

Gent telt meer dan 160 publieke buurt-monumenten, waarop de namen van de slachtoffers uit de wijk of deelgemeenten staan. Ze zijn een stil eerbetoon aan de mensen die hun leven gaven voor de vrijheid van de volgende generaties. Ze hebben het grootst denkbare offer gebracht, en dat verdient ons eeuwig respect.

De laatste jaren zie je, ook in ónze stad, steeds meer zogenaamde ‘struikelstenen’ op onze voetpaden. ‘Stolpersteine’ in het Duits. 30 liggen er al in onze stad, in heel Europa 90.000 samen. Het is een monumentaal kunstwerk van de artiest Günther Demnig. Elke steen verwijst naar een slachtoffer van het nationaalsocialisme tijdens de Tweede Wereldoorlog, voornamelijk joden. Het zijn uiteraard geen stenen waar je écht over struikelt, ze stemmen tot nadenken als je ze ziét. Het zijn kasseivormige stenen van 10 op 10 centimeter, met daarop een plaatje waarin de naam, de geboortedatum, de deportatiedatum en (als dat geweten is) de plaats en de datum van het overlijden van het slachtoffer zijn gegraveerd.

Ook dat zijn stille getuigen van troebele tijden. Zie je zo’n steen in het voetpad, dan weet je dat daar, zo’n 80 jaar geleden, een slachtoffer werd opgepakt. Het doet nadenken over de gruwel die ook bij ons heeft plaatsgevonden. En wat we kunnen, en moéten doen, om die in de toekomst te voorkomen.

Beste mensen, in onze contreien mag dan al vele jaren vrede heersen, onze wereld staat op vele plekken in brand.

In Oekraïne, op nog geen 2.000 kilometer hier vandaan, zijn er steden en dorpen waar amper nog iets overeind staat. De beelden van kilometers loopgraven ‘katapulteren’ ons als het ware naar de frontlijnen van de Eerste Wereldoorlog. Steden als Marioepol komen in de trieste lijst van plekken waarin de totale leefomgeving van burgers vernield werd - Ieper, Verdun, Coventry, Oradour-sur-Glane, Dresden, Berlijn, Hiroshima, Nagasaki, Hanoi, Sarajevo, Grozny, Mosul. Om maar enkele ‘Lieux de mémoire’ te noemen.

Sinds 7 oktober 2023 komt daar uiteraard Gaza bij. Het leed van zoveel onschuldige mensen die gewoon willen léven. Die bezorgd zijn over familie en vrienden. Die een toekomst willen uitbouwen, voor zichzelf en voor hun kinderen en kleinkinderen. Die toekomst is verworden tot een loden deken van honger, pijn en dood. Elke dag krijgen we verschrikkelijke beelden geserveerd, in de kranten, op TV. Tot ook dié wennen. Tot ook dié beelden plaats moeten maken voor andere, omdat ze geen nieuws meer zijn.

Beste mensen: het mág niet wennen. We moeten onze stem luid laten horen. Geweld tegen burgers is nooit te rechtvaardigen, wat de historische en geopolitieke omstandigheden ook mogen zijn. De internationale gemeenschap moet eindelijk meer daadkracht tonen.

Als Stad hebben we daartoe al meermaals opgeroepen. Want onze stad, die zal altijd, in dit soort conflicten, de kant van de mensenrechten kiezen. Het internationaal humanitair recht is geen vodje papier. We moeten blijven geloven in de-escalatie en diplomatieke oplossingen. De-escalatie betekent de weg openhouden voor dialoog, om de vicieuze cirkel van wraak en represailles te doorbreken. Want uiteindelijk moét er een moment komen waarop die spiraal van nutteloos en moordend geweld door overleg wordt gestopt.

Beste mensen, we mogen uiteraard van mening verschillen. Democratie lééft van tegensprekelijk maar respectvol debat. Moge dit besef doordringen bij zij die geweld als middel zien om per se hun eigen gelijk te krijgen. Want geweld is nooit de oplossing. Geweld is net het probleem. Met dramatische gevolgen en trauma’s die moeilijk helen. Net dié dragen de kiem in zich van toekomstig conflict.

Het is niet de eerste keer dat deze boodschap hier weerklinkt. Maar ze is te belangrijk om ze niet te herhalen. Telkens weer. Dat gaan we blijven doen, zolang het nodig is. Dank u wel.