LOKAAL: Linkeroever al tegen 2030 klimaatneutraal!

‘Fantastisch dat we door de EU werden geselecteerd’, zegt Antwerps Schepen voor Leefmilieu Tom Meeuws. ‘Dit geeft een enorme boost. Het is een hele uitdaging, maar we gaan voluit voor een rechtvaardige klimaattransitie. Niet toevallig kozen we voor Linkeroever als dé Antwerpse pionier in dit verhaal. In dat stadsdeel, waar meer dan 16.000 mensen wonen, zijn we al volop bezig met ambitieuze klimaatplannen, zoals een warmtenet en de renovatie van het Europark. Nu krijgen we een extra Europese stimulans om nog veel verder - en sneller - te gaan, en bij voorbeeld te focussen op innovatieve, schone vormen van transport en mobiliteit. Dit is een mooie dag voor de toekomst van Antwerpen.’

In het kader van het nieuwe Europese financieringsprogramma (2021-2027) heeft de EU binnen Horizon Europe 5 missies gedefinieerd rond specifieke maatschappelijke uitdagingen. De missies zijn erop gericht om – analoog aan de Apollo 11-missie naar de maan – radicale maatschappelijke verandering te stimuleren. Ze willen voorbij onderzoek en ontwikkeling inzetten op innovatie in de betrokken sectoren om doeltreffende oplossingen te vinden. In het kader van de missie “klimaatneutrale en slimme steden” heeft de EU een oproep gelanceerd naar steden* om zich kandidaat te stellen voor deelname.

De missie “klimaatneutrale en slimme steden” zal 100 Europese steden ondersteunen en stimuleren in hun transformatie naar klimaatneutraliteit in 2030. De Missie heeft een strategisch en profilerend karakter, geeft een prioritaire toegang tot financiering en gaat op zoek naar nieuwe financieringsmechanismen. De geselecteerde steden – waaronder dus Antwerpen - kunnen begeleiding verwachten (financieel, technisch, betrokkenheid van burgers, nieuwe vormen van governance,…) om de doelstelling te realiseren. Ze zullen een voortrekkersrol opnemen als experimenteer- en innovatiehubs.

In een volgende fase wordt met de geselecteerde steden toegewerkt naar de ondertekening van een Climate City Contract (klimaatstadscontract). Dit document is niet juridisch bindend maar heeft de waarde van een memorandum of understanding (verklaring). De acties kunnen gericht zijn op verschillende sectoren zoals mobiliteit, energie, bouw of circulariteit, eventueel met de steun van innovatieve (digitale) technologieën. De EU zal ondersteuning aanbieden op vlak van financiering, zowel door de toegang voor geselecteerde steden tot bestaande subsidiekanalen te verhogen, als door de ondersteuning van en toegang tot nieuwe financieringsmechanismen.

De EU beoogt bij de implementatie van de acties een doorgedreven samenwerking tussen lokale, regionale, nationale en Europese overheden, ondernemingen, burgers, middenveldorganisaties en kennisinstellingen. Het Climate City Contract wordt co-creatief opgesteld zodat het tegemoet komt aan de specifieke noden van elke stad. Alle deelnemende steden moesten een Expression of Interest in de vorm van een vragenlijst invullen en een ondertekende engagementsverklaring toevoegen bij hun kandidatuur. Antwerpen werd dus weerhouden, net als Leuven, het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en het Waalse La Louvière.

*. Steden beslaan ongeveer 3 % van het landoppervlak van de aarde, maar produceren meer dan 70 % van alle broeikasgasemissies ter wereld. In Europa zal tegen 2050 naar schatting bijna 85 % van de bevolking in stedelijke gebieden wonen. Stedelijke ontwikkeling is daarom cruciaal in het licht van duurzaamheid en leefbaarheid. Bovendien staan steden in nauw contact met burgers, kennisinstellingen, ondernemingen, industrie en andere overheden, en raken hun bevoegdheden aan tal van relevante sectoren (mobiliteit, energie, wonen, afvalverwerking…). De EU focust daarom op steden als drijvende kracht om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen.