LOKAAL: Gent internationaal koploper in werken met gelote burgerpanels

Gent internationaal koploper in werken met gelote burgerpanels

In een bijzondere themacommissie voor alle Gentse gemeenteraadsleden is op donderdagavond 18 april 2024 de tweede ronde van ons project ‘Wijkbudget’ geëvalueerd.

Dat is de opvolger van het ‘Burgerbudget’ uit de jaren 2017-’18. De Stad maakte in de huidige bestuursperiode (2019-’24) 6,25 miljoen euro vrij voor de uitvoering van ideeën van Gentenaars om hun wijk (of ruimer: de stad) zelf beter te maken. Op basis van het sociaal-economische profiel kregen wijken waar de armoede groter is, meer budget. In de tweede ronde werd 3,85 miljoen euro verdeeld in 14 wijken. 93 projecten zullen gerealiseerd worden.

De evaluatie (door de Dienst Beleidsparticipatie en onder andere em. prof. dr. Filip De Rynck van de Universiteit Gent, die de Dialoogkamer voorzat) is heel positief: 83% van de Gentenaars betrokken bij het Wijkbudget vindt dat de Stad Gent in de toekomst opnieuw een gelijkaardig project moet organiseren. “Gent is internationaal koploper in het werken met gelote burgerpanels. Ik ken geen enkele stad die dit op deze schaal en met deze kwaliteit doet”, loofde professor De Rynck onze aanpak.

250.000 euro hebben we geïnvesteerd om kansengroepen meer te betrekken. We zetten met die middelen extra samenwerkingen op met middenveldorganisaties om de kansen van het Wijkbudget bij hun doelgroepen bekend te maken en hen te begeleiden bij denkwerk en de opmaak van projectaanvragen.

Opvallende vaststelling in de evaluatie: twee op drie respondenten die bij (een project van) het Wijkbudget betrokken waren, hadden nooit eerder subsidies aangevraagd bij de Stad. 25% nam zelfs nooit eerder deel aan een wijkactiviteit. Het Wijkbudget slaagt er dus in om mensen vrijwillig engagement te doen opnemen en te verbinden met anderen in hun wijk.

Gelote wijkpanels: onze eigen ‘G320’

Bijzonder voor deze tweede ronde is dat er enkel gewerkt werd met gelote wijkpanels. Dat was pionierswerk in Europa. Elke wijk kreeg een geloot wijkpanel bestaande uit 20 mensen. We streefden uiteraard naar representativiteit en hielden rekening met geslacht, leeftijd, spreiding over de wijk, origine en huishoudtype (alleenstaand, samenwonend en leeftijd kinderen). Zo hebben we als het ware onze eigen ‘G320’ gecreëerd (in de eerste ronde experimenteerden we al met gelote wijkpanels in Drongen en Muide-Meulestede-Afrikalaan).

De wijkpanels gingen in gesprek met de indieners van de ideeën, maakten hun advies op en selecteerden zonder problemen de projecten. Werken met gelote wijkpanels heeft véél voordelen, zo blijkt uit de specifieke evaluatie door drs. Lieven Boelen van de vakgroep Politieke Wetenschappen van de Universiteit Gent. De meerderheid van de mensen in de wijkpanels nam voor het eerst engagement op voor de buurt (zie eerder). Het ging om zeer diverse panels van ‘unusual suspects’, niet om ‘ons kent ons’. Bovendien was het uitgangspunt van de panelleden ‘Wat is het beste voor onze wijk?’, los van (enkel) persoonlijke voorkeuren. “We kozen vóór projecten, niet tegen andere” is een fijn citaat uit de mond van een van onze panelleden.

Gemiddeld is 29,71% van die panelleden van vreemde origine. Dat is niet slecht, maar kan (moet) beter, bijvoorbeeld door meer jongeren en Gentenaars met een migratieachtergrond te trekken voor de steekproeven vooraf (500 personen per wijk, als basis voor het uiteindelijke panel).

Tot slot: als je als stadsbestuur wijkpanels installeert moet je die uiteraard ook vertrouwen. Dat wil zeggen: je geeft hen de autonomie om beslissingen te nemen en moeit je niet. Dat is een gedurfde politieke keuze die we in Gent in volle overtuiging hebben gemaakt. Dat wordt ook geapprecieerd. “Het is sterk van de Stad dat ze de beslissing volledig in handen legde van burgers en dat ze onze beslissingen ook volgde. Waar gebeurt dat nog?” is te lezen in het evaluatierapport.

Lokale democratie versterken

Ik ben er van overtuigd dat gelote burgerpanels een dankbaar instrument (kunnen) zijn om burger en beleid dichter bij elkaar te brengen en dat op een goed onderbouwde, niet-polariserende manier. In de toekomst moeten we absoluut méér durven werken met gelote (wijk)panels. Ook de bevraagde experten, ambtenaren én gelote burgers vragen daar om. Dat moeten we ook - misschien zelfs vooral - durven doen voor beleidsthema’s die tot veel polarisering kunnen leiden, zoals de moeizame trajecten die we de voorbije jaren liepen over mobiliteit in de Gentse wijken.

Dat moet weloverwogen gebeuren; de gelote panels moeten in autonomie en met goede ondersteuning tot belissingen mogen komen die ook werkelijk impact hebben. Zo krijg je, complementair aan onze huidige beslissingsstructuren binnen de lokale overheid, een nieuwe, slagkrachtige en geloofwaardige manier om macht te (herver)delen.

In Gent liggen werkelijk alle bouwstenen klaar om gelote democratie te laten uitgroeien tot een stevige en structurele aanvulling op onze representatieve democratie. Waar wachten we nog op?

Astrid De Bruycker