LOKAAL: Astrid De Bruycker: ‘Politiecontroles professioneler maken, voor meer vertrouwen tussen burgers en politie’

Meer spontane uitleg over identiteitscontroles

De onderzoekers observeerden 306 identiteitscontroles. Ze analyseerden of die volgens de juiste procedures verliepen. Bijna alle onderzochte controles gebeurden neutraal en respectvol, maar in meer dan de helft van de observaties was er geen spontane uitleg van de motieven en nog minder over de verdere politionele handelingen zoals fouillering. In één op vijf controles was er ook sprake van een vorm van respectloos gedrag, zoals iemand ruw onderbreken.

“De onderzoekers stellen daarom voor dat de politie meer aandacht besteedt aan de (spontane) verantwoording en correcte uitleg bij een identiteitscontrole, ongeacht de aard”, zegt Astrid.

Bijkomende aandacht in opleidingen

De kennis over het handelingskader maakt deel uit van de basisopleiding van politiemensen. Nationaal wordt momenteel een online opleidingspakket uitgewerkt met de naam ‘Pro-profile’, in samenwerking met het Hannah Arendt Instituut. Ook de Politie Gent werkt daaraan mee. Elke nieuwe medewerker zal dus grondig opgeleid zijn inzake politiecontroles.

De Gentse Flikken krijgen na die basisopleiding ook een online vervolgopleiding binnen het eigen korps. Die werd als positief ervaren, maar heeft weinig impact op het handelen op het terrein. Hoewel bijna 60 procent van de respondenten aangeeft dat de opleiding toepasselijk was voor de werksituatie, zegt 56 procent niet geconfronteerd te zijn met situaties die aan de opleiding deden terugdenken. Ook de mate waarin de kennis ‘blijft hangen’ na enkele maanden, is beperkt.

Daarom wordt voor de huidige medewerkers van Politiezone Gent momenteel een nieuwe opleidingsmodule ontwikkeld, bestaande uit intervisieworkshops (waarin leidinggevenden met elkaar hun ervaringen delen om continu feedback te geven over de toepassing van het handelingskader). In het najaar van 2023 wordt die derde module voor het eerst getest bij Gentse Flikken die vaak controles moeten uitvoeren. Daarnaast werkt de politiezone sinds kort ook met Virtual Reality-opleidingen waar medewerkers onmiddellijk samen een situatie beleven en daar vervolgens open en eerlijk over in debat gaan.

“De onderzoekers evalueren deze opleidingen als positief, de politie wil er dan ook extra op inzetten.”

Systematische identiteitscontroles helder communiceren

Het onderzoek toont ook aan dat bij systematische identiteitscontroles (van alle mensen op het openbaar domein, binnen een vooraf bepaalde zone en periode goedgekeurd door de burgemeester) politiemensen niet geneigd zijn om spontaan uitleg te geven over de reden van controle. Systematische acties kunnen de bewoners een gevoel van ‘overpolicing’ geven en hun vertrouwen in de politie aantasten. De onderzoekers bevelen daarom aan om steeds helder te communiceren over systematische identiteitscontroles.

“Mensen begrijpen echt wel dat de politie haar werk moet kunnen doen, maar wanneer ze een identiteitscontrole krijgen, vinden ze het ook maar normaal dat ze uitleg krijgen over waaróm die controle gebeurt.”

Met dat verbeterpunt gaat de korpsleiding de volgende maanden aan de slag, in overleg met Stad Gent.

Dialoog versterken

Op dit moment lopen er reeds enkele goede initiatieven om de verstandhouding tussen burger en politie te bevorderen. De Stad Gent en Politiezone Gent zullen daar nog meer in investeren. Vanuit het gelijkekansenbeleid zal daar blijvende aandacht voor zijn. De Stad en Politie Gent zullen samen initiatieven uitwerken die de verbinding tussen burgers en politie versterken.

“We vinden een diepgaande dialoog tussen Flikken en Gentenaars, jong en oud, met diverse achtergronden, ontzettend belangrijk. Want onbekend is onbemind. Als je elkaar beter leert kennen, krijg je ook meer begrip.”