LOKAAL: Astrid De Bruycker eert verzetsstrijders Tweede Wereldoorlog tijdens plechtigheid in Oostakker

Ik heb de eer gekregen om hier vandaag, namens het college van burgemeester en schepenen (en, bij uitbreiding, namens alle Gentenaars), erkentelijkheid te betuigen aan de mensen die hier, en in Rieme, in 1943 en ‘44, werden geëxecuteerd door de Duitse bezetter. Met 66 waren ze, de verzetsstrijders die het hadden aangedurfd te strijden voor vrijheid, tegen onderdrukking, tegen onrecht. Ze werden opgepakt, kregen een schijnproces, en werden hier ‘voor de kop geschoten’. In alle stilte, weg van de bewoonde wereld. Hier stonden toen geen bedrijven, geen huizen. Hier kon het vuurpeloton in alle discretie haar beulswerk doen.

Zoals de betreurde Robert Fisk van The Independent, zeven keer verkozen tot ‘International journalist of the year’, ooit zei: ‘Oorlog is het totale falen van het menselijke denken.’

Het is veel dan een eer om hier te mogen zijn. Het is mijn – ónze – verdomde plicht om hier te zijn. Zodat zowel de gruwel als de heldendaden niet vergeten worden. Nooit vergeten worden. Daarvoor dient een moment zoals dit. Daarvoor dienen films, documentaires en bibliotheken vol goeie boeken over de Tweede Wereldoorlog en, helaas, zovele andere oorlogen.

Daarvoor dienen sinds kort ook podcasts. De feiten blijven wat ze zijn, de verhalen worden ánders verteld. Zo nemen we de geschiedenis mee met de tijd.

In de prachtige reeks ‘Half uurtje Oostakker’, die de Erfgoedcel van ons STAM vorig jaar uitbracht onder het motto ‘De geschiedenis die ge nog niét kende’, zit onder andere een aflevering over dit Executieoord. In 23 adembenemende minuten wordt het verhaal van deze plek gereconstrueerd.

Michel Cloquet vertelt over de contact die hij nog heeft met nabestaanden van gefusilleerden. Zijn eigen oom, naar wie hij vernoemd is, werd op transport gezet in 1944 en stief in Neuengamme.

Kunstenares Myriam Eykens getuigt over haar prilste herinneringen. Haar vader was weerstander. Hij pleegde aanslagen, saboteerde acties van de Duitsers en gaf een clandestien blad uit. Hij werd opgepakt toen ze nog maar drie jaar oud was, en hier doodgeschoten samen met zes anderen, in ’42.

Historicus en auteur Tim Decraene heeft het over zijn boek ‘Terechtgesteld’, waarin hij de persoonlijke geschiedenissen heeft opgetekend van de mensen die hier gefusilleerd werden.

Kortom: een aanrader.

Heel veel verzetsstrijders hebben hun engagement duur betaald. De vrijheid van de naoorlogse generaties, waar zij voor vochten, hebben ze zelf niet kunnen meemaken. Daarvoor alleen is het belangrijk dat wij herdenken wat ze voor ons deden en betekenden. Hier in Oostakker, en op al die plaatsen in Europa waar gelijkaardige oorden ons blijvend herinneren aan een heel donkere periode uit de Europese geschiedenis.

De feiten, en de verhalen die daar bij horen, leren ons dat we onze vrijheid nooit als definitief verworven mogen beschouwen. Dat democratie kwetsbaar is, maar ook veerkrachtig. Dat de echte helden niet Superman en Wonder Woman zijn, maar gewone mensen die toen de moed hadden (en vandaag de moed hébben, elders in de wereld), om de wapens op te nemen tegen dwingelandij.

Ik vond een citaat van Hannah Arendt dat mijn zeer geschikt leek om mijn korte hulde aan de 66 mensen die hier stierven, passend af te sluiten:

“Zelfs in de donkerste tijden hebben we het recht een lichtpuntje te verwachten, en dat zo’n lichtpuntje niet afkomstig is van theorieën of begrippen, maar van het flikkerende en vaak zwakke licht dat sommige mannen of vrouwen, door hun leven en werk, in wat voor omstandigheden dan ook, zullen aansteken, en over de periode laten schijnen die hun op aarde gegeven is.”

Dankjewel.